Mark Veenstra
Hans Koenders
Joachim Bekkering
Henrica Bergsma
Anne van der Laan
Sandra de Wit
Afgelopen jaar schreef het college in de inleiding van de perspectieven nota: “Door de grote
onzekerheden als gevolg van de Coronacrisis, de stijgende uitgaven in het sociaal domein
en schommelingen in de rijksuitkering schetsen wij een drietal scenario’s.” Dit jaar wordt dat
opnieuw gedaan, maar wel in de wetenschap dat er wat meer zekerheid is dan vorig jaar. En
dat is zeker fijn.
Nu een jaar later zien we dat het Rijk, tenminste voor jeugd, besloten heeft om substantiële
extra middelen toe te kennen voor 2021 en 2022. Het is echter aan het nieuwe kabinet of dit
doorgezet wordt naar 2023 en verder.
“Ongelijkheid en de kloof tussen arm en rijk”
We hebben kennisgenomen van de perspectieven voor de gemeente Westerkwartier voor
het komende jaar en de periode die daarna komt. De huidige periode waar we in zitten,
brengt onzekerheden met zich mee. We zitten nog in de pandemie en hoewel de
maatregelen nu worden versoepeld en we als Nederlanders grotendeels zijn gevaccineerd,
weten we natuurlijk niet hoe het straks na de zomer gaat. Er zijn wat dat betreft ook zorgen
en onzekerheden, gezien het oprukken van de Deltavariant van het Coronavirus.
Daarnaast is de impact op de economie onduidelijk en zijn de maatschappelijke gevolgen
hiervan nog niet te overzien. Wat we wel zien, is dat de sociale ongelijkheid en de kloof
tussen arm en rijk maar blijft groeien. Inmiddels leven een half miljoen Nederlanders in
armoede en dat lijkt alleen maar te groeien.
We hebben te maken met een demissionair kabinet en de formatie verloopt stroef. Welke
invloed dat gaat hebben op ons als gemeente weten we nu niet. We moeten minimaal
rekening houden met een vertraging op een aantal beleidsterreinen. Het gunstige is dat we
vanuit het Rijk gelden toebedeeld krijgen om de tekorten in het sociaal domein te repareren.
Een bittere noodzaak, want de tekorten lopen aardig op. En ondanks de inzet op preventie,
het beter in controle houden van de regelingen, hebben we gewoon te maken met financiële
gevolgen in het sociaal domein van beleid dat de overheid ons op legt. Denk aan de WMOtekorten huishoudelijke hulp, waarbij we verplicht zijn te leveren en er geen mogelijkheid is
tot toetsen of deze verstrekking ook voor elke inwoner nodig is. De meicirculaire biedt wat
lucht, er komt straks structureel geld in plaats van incidenteel geld onze kant op.
Covid-19
Wat we weten is dat we trots kunnen en mogen zijn op hoe er in onze gemeente is
omgegaan met alle uitdagingen die Covid-19 heeft opgeleverd. Hiervoor willen we ook onze
grote waardering uitspreken naar de actieve manier van aanpak en handelen van onze
ambtenaren, burgemeester en wethouders en alle anderen die zich hebben ingezet in deze
bijzondere tijd.
Wat we nog niet weten is wat de effecten zullen zijn van de verschillende
coronamaatregelen. Sommige sectoren zijn hard geraakt, anderen hebben juist geprofiteerd.
In het Westerkwartier zien we positieve ontwikkelingen op het gebied van toerisme en
recreatie. Heel mooi dat we vorige week de visie recreatie en toerisme unaniem hebben
vastgesteld. Hierin zien we kansen, naast een economisch impuls zal ook de kwaliteit van
leven van onze inwoners op termijn verbeteren wanneer deze visie tot uitvoer komt.
Covid-19 heeft tot versnellingen geleid op het gebeid van de detailhandelsvisie. Wij zien dit
als een investering in de economie, maar ook als ondersteuning naar bedrijven zodat het
mogelijk is om overeind te blijven in deze tijd samen met de verschillende steunmaatregelen,
bijvoorbeeld NOW, Tozo, TOGS en TONK. In het Westerkwartier zijn er diverse plannen en 3
initiatieven om onze dorpscentra levendig te houden en de verblijfsduur van inwoners in de
centra langer te maken. De fractie van de PvdA fractie zich af hoe het zit met de horeca, zij
hebben een enorm lastige tijd gehad. Gelukkig mag er nu wat meer, maar we zien ook dat
het lastig is voor hen om te investeren. We zien dat er qua terrassen meer mag, maar hoe
mooi zou het zijn wanneer activiteiten in een centrum meer gecentreerd worden en er
gestimuleerd wordt om een levendige sfeer te creëren. Dit kan bijvoorbeeld door te zorgen
voor bomen, perkjes en bankjes. Door meer te concentreren, worden bezoekers die komen
recreëren ook uitgedaagd om naar het centrum te komen. Een voorbeeld van een wat groter
horecaplein met meer terrassen zien we in de Hoofdstraat van Zuidhorn. Aandacht voor een
dergelijke indeling ziet onze fractie als kans om de verblijfsduur in de dorpscentra te
verlengen.
We hebben ook zorgen. Zoals elk jaar spraken we als fractie verschillende keren met het
onderwijs. Tijdens één van de gesprekken met RSG de Borgen spraken we specifiek over de
gevolgen van Covid-19 voor de jeugd. En daar word je echt stil van. Gelukkig hoorden we
ook mooie voorbeelden, er zijn bijvoorbeeld leerlingen die het juist goed deden in de tijd dat
ze niet naar school konden. Maar voor de kinderen die het thuis moeilijk hebben, was de tijd
van de schoolsluiting verschrikkelijk en zeker ook van invloed op de ontwikkeling. Onze zorg
gaat over die leerlingen die qua schoolprestaties en vooral qua sociaal emotionele
ontwikkeling achterstanden hebben opgelopen. Wij vragen dan ook alle medewerking van de
gemeente als het gaat om inzet om die achterstanden in te lopen.
Hoeveel gevolgen de Coronacrisis uiteindelijk heeft voor de verenigingen, het
verenigingsleven en de diverse dorpshuizen weten we nu nog niet. Na de zomer komt er
meer duidelijkheid over een gestructureerde aanpak. Maar aan wat voor plannen mogen we
denken, kan de wethouder alvast een tipje van de sluier oplichten? Is bijvoorbeeld het
verlagen van huur voor accommodaties (sportaccommodaties, dorpshuizen,
buurthuiskamers) een optie?
Sociaal domein
De fractie van de PvdA is blij te lezen dat de voorgenomen bezuinigingen op het sociaal
domein geschrapt zijn. De taakstelling van 1,4 miljoen euro is losgelaten en dat lijkt ons ook
een erg verstandig besluit. Er wordt immers aan zoveel knoppen gedraaid om de kosten te
beïnvloeden, dit blijkt erg lastig. Een deel van de kosten is ook niet te beïnvloeden door de
gemeente gezien de verplichting tot leveren van zorg. De PvdA vindt dat niemand tussen wal
en schip mag vallen en wij zien ook dat het college er hard aan werkt om hiervoor te zorgen.
Wel zien we dat op een aantal terreinen door zorgaanbieders hoge winsten worden
weggeschreven. Om hier meer sturing aan te kunnen geven dienen we samen met VZ
Westerkwartier een motie in. De fractie van de PvdA vindt het belangrijk dat alles wordt
gedaan om hoge winsten te voorkomen, geld voor de zorg moet daarvoor worden ingezet
voor de zorg. Wij roepen het college dan ook op om alles te doen wat mogelijk is om te
voorkomen dat zorgaanbieders te hoge winsten maken. We vragen het college in de motie
“tegen hoge winsten in de zorg” te onderzoeken op welke manier er houdbare en uitvoerbare
grenzen aan winsten is op te leggen bij nieuwe en bestaande contracten in de zorg.
Armoede
Onlangs was de vooruitkijkspiegel over overerfbare armoede. Vanuit verschillende hoeken
horen we dat deze avond een beweging heeft veroorzaakt. Dat dit nodig blijkt, is natuurlijk
treurig genoeg. Beter is te kijken naar wat we kunnen bereiken met die toegenomen
beweging en aandacht. Eén van de punten die ons bleek is het belang van betrekken van de
inwoners waar het om of over gaat. Wij willen in het najaar dan ook graag in een vervolg op
de vooruitkijkspiegel stilstaan met ervaringsdeskundigen bij het thema armoede. Het is voor
ons, als raad, maar wellicht ook voor het college en ambtenaren, belangrijk van inwoners zelf 4
te horen waar ze tegenaan lopen in ons armoedebeleid of bij hun armoede en nog
belangrijker te horen over waar zij behoefte aan hebben.
De ontstane kloof tussen arm en rijk willen we zoveel mogelijk preventief aanpakken om te
voorkomen dat die kloof groter wordt. Waarbij het belangrijk is om gecombineerd te werken,
tussen sociaal domein, onderwijs (leergeld) en sport. De nieuwe wet Gemeentelijke
schuldhulpverlening biedt daar ook mogelijkheden toe. Tijdens de vooruitkijkspiegel spraken
we over overerfbare armoede. Ook in het Westerkwartier zien we dat er kinderen zijn die
geen toegang hebben tot digitale middelen, dit laat de Coronacrisis ons ook zien. Wanneer
er voor kinderen onvoldoende mogelijkheden zijn om mee te doen, kan dit zo maar het begin
zijn van een nieuwe generatie waar armoede heerst. Zij kunnen dan bijvoorbeeld geen
materialen aanschaffen die nodig zijn voor school. Aan de kant van armoedepreventie is het
wenselijk dat er wordt ingezet op samenwerking tussen de verschillende organisaties waarbij
de vrijwilligersorganisaties hier op een goede manier bij worden betrokken. We moeten de
drempels verlagen tussen de verschillende betrokken organisaties en de volgorde van in te
zetten ondersteuning versterken.
De fractie van de PvdA hoort vanuit verschillende hoeken dat de inzet van hulpverleners
efficiënter kan. Wij willen dan ook vragen om een overzicht van verleende zorg door de
verschillende deelnemende organisaties in het armoedepact per soort zorgvraag en de
verwijsbewegingen tussen die organisaties, dit van zowel de professionele organisaties als
het voorliggend veld. We zouden graag zien dat dit overzicht jaarlijks bij de verschillende
cijfers wordt verstrekt.
Wonen
Gewoon wonen
We constateren dat er al steeds meer wordt gebouwd. De kredietcrisis is een tijdje voorbij en
langzaamaan zitten we in een wooncrisis. Er is immers een groeiende vraag naar woningen,
de huizen- en huurprijzen stijgen. Mensen kunnen niet doorstromen naar een koopwoning,
starters komen helemaal niet aan bod, het aanbod droogt op. Bij het vaststellen van de
grondexploitaties zien we dat de kavels makkelijk verkocht worden, maar er is vooral aanbod
in het duurdere segment. Daarnaast begint onze grondvoorraad aardig op te drogen. Is het
strategie of wordt er gewoonweg geen grond aangeboden? Neemt de gemeente hier een
proactieve houding in? Graag een toelichting van de wethouder.
In veel kernen worden de inbreidingslocaties optimaal benut om zo veel mogelijk huizen te
bouwen. We zien helaas ook dat er in de kleinere dorpen, met name door Wold en Waard,
keuzes gemaakt worden om huizen te slopen in plaats van te verduurzamen. In bijvoorbeeld
Visvliet staan er een aantal woningen waar belangstelling voor is op de nominatie om
gesloopt te worden. Omdat er volgens Wold en Waard geen vraag is, terwijl dorpsbelangen
dat anders ziet. Hoe kunnen we er nu voor zorgen dat deze partijen nader tot elkaar komen?
De woonvisie is prima, wel zien met name in de kleine kernen vraag ontstaan. De fractie van
de PvdA ziet een rol voor de gemeente in overleg met woningbouwcoöperaties als het gaat
om het gesprek over wat te doen met woningen die op de nominatie staan om gesloopt te
worden, dit soort woningen zijn prima starterswoningen. De vraag zou gesteld kunnen
worden aan coöperaties eerst de woningen te koop aan te bieden.
Bij plannen voor woningbouw vragen veel dorpen aandacht. In verschillende dorpen wordt
hierin echt nood ervaren. Zeker in relatie tot de mogelijke nieuwbouw en verplaatsing van
bedrijven en bijvoorbeeld scholen. In Grijpskerk, maar ook in andere dorpen, biedt dit juist
mogelijkheden tot woningbouw op de ‘te verlaten’ plekken (zie manifest werkgroep wonen
Dorpsbelangen Grijpskerk en Dorpscoöperatie Grijpkerk Verbonden) Hoe staat de
wethouder hierin?5
Het voorkomen van energiearmoede
Afgelopen periode hebben we de RES 1.0 vastgesteld. Een ambitie die we de komende
jaren gezamenlijk tot uitvoer moeten gaan brengen. We hebben kennisgenomen van de
uitvoerplannen duurzaamheid 2021 en 2022, naast de stimulatiemaatregelen voor wat betreft
zon op dak. Het is en blijft een enorme opgave, zeker ook om onze inwoners enthousiast te
krijgen, mee te nemen bij alle ontwikkelingen. We hebben onlangs het fonds wonen
vastgesteld en we zijn eigenlijk wel benieuwd hoeveel geld al is gebruikt om woningen te
verduurzamen. Daarnaast willen we de inzet intensiveren om ook mensen met een smallere
portemonnee actief mee te laten doen aan de energietransitie. Mede door de inzet van
energiecoaches, maar ook door het participeren in een coöperatie zoals de zonnecarport
mogelijk te maken. Wij zijn benieuwd naar de ervaringen over hoe het loopt in andere
gemeenten kijkend naar de uitdagingen rond energietransitie en het betrekken van inwoners,
juist ook inwoners met een minder gevulde beurs. De energiecoaches zijn vrijwilligers, lukt
het voldoende mensen te vinden voor deze taak? Zijn er ook nog andere mogelijkheden om
inwoners te stimuleren mee te laten doen aan deze transitie? Gelezen het jaarplan
duurzaamheid, zien we hierin nog wel wat ontwikkelkansen. Niet zozeer dat we als
gemeente zelf het wiel moeten uitvinden, maar goed te kijken naar gemeenten waar het
bijvoorbeeld wel werkt om inwoners, en dan met die met een smalle portemonnee juist mee
te laten doen. We dienen hiertoe een motie in waarin we oproepen te onderzoeken of er best
practice zijn in Nederland die een voorbeeld voor het Westerkwartier kunnen zijn.
Huisvesting en onderwijs
RSG de Borgen is al een aantal jaren in overleg met de gemeente over hun huisvestiging. Er
ligt een noodzaak tot ontwikkelen, de huidige gebouwen zijn niet meer allemaal nodig
waaraan de krimp, dalende leerlingaantallen ten grondslag liggen. Ook is er een
duurzaamheidsopgave naast de veranderde vraag aan ruimtes in een school. Onderwijs
staat niet stil, we hoorden afgelopen vrijdag van de plannen en ambities tijdens ons bezoek
aan de Borgen. We zien dat ook de directie van de Borgen midden in de maatschappij staat,
de afgelopen jaren is het oorspronkelijke plan aangepast, oog hebbend voor de financiële
positie van de gemeente. De samenwerking die is gezocht met Biblionet Groningen en het
Kunstkwartier juichen wij zeker toe. Gezamenlijke huisvestiging biedt kansen op
verschillende manieren. Immers beweging in de bibliotheek, of gezamenlijke
muziekprojecten op school en bij Kunstbedrijven geeft kansen. Daarbij verdienen leerlingen,
docenten, het onderwijs maar ook een bibliotheek en Kunstkwartier een goed gebouw. Dus
wat de fractie van de PvdA betreft een ja voor de huidige plannen!
Elk kind verdiend het om gezond op te groeien en zich breed te ontwikkelen. Wij zijn dan ook
erg blij met de financiële impuls van de provincie aan de gemeente. De wethouder heeft
afgelopen maandag een cheque van 1 miljoen euro voor de komende vier jaren ontvangen.
Met dit geld kunnen activiteiten voor kinderen worden gebundeld, uitgebreid en versterkt.
Ambtelijke huisvesting
De herindeling is 918 dagen een feit, dat betekent dat we nu 918 dagen ervaring hebben met
de huidige huisvestiging. Wij snappen heel goed dat het tijd is om na te denken over onze
gebouwen, de huisvestiging. Maar laten we wel eerst eens goed uitzoeken wat het
verduurzamen van de gebouwen nou echt moet kosten. Niet ons direct vast zetten op één
locatie of één optie. Het is belangrijk voor ons, de fractie van de PvdA, dat we heldere en
beargumenteerde keuzes kunnen maken. Geld kunnen we maar één keer uitgeven en wij
willen goed kunnen uitleggen waarom we een keus maken. Het is goed ook de doorrekening
van de variant Leek – Zuidhorn te doen. Wanneer de keus op locatie Midwolde valt dan
vraagt dat om een flinke aanpak van de infrastructuur.
We hebben nog niet gesproken over de verkeersvisie, maar daar zal dan toch zeker naar
gekeken moeten worden en op geanticipeerd moeten worden. Ook die kosten zien wij graag, 6
omdat het keuzes beïnvloedt. De keus om een totaalplan te maken waarbij afdelingen als
gemeentewerken, Novatec, de kringloopwinkel en andere maatschappelijke instellingen
worden meegenomen vinden wij logisch. In de planning is het ook belangrijk te bekijken hoe
de volgordes qua planning moeten zijn. Onze fractie is niet voor een keus waarmee eerst
nog verduurzamingsstappen gezet moeten worden om een gebouw tijdelijk in de lucht te
houden, we zien dat als kapitaalvernietiging. We vinden het wel belangrijk om te verlaten
panden zo achter te laten dat helder is welke investeringen nodig zijn om te voldoen aan
verduurzamingseisen voor de nieuwe eigenaar, met daarbij een zekerheid dat die
verduurzaming ook daadwerkelijk plaatsvindt.
Kortom als fractie we willen een onderbouwde beslissing kunnen nemen. Waarbij de
voorbeeldfunctie van de gemeente met betrekking tot verduurzaming een rol speelt, immers
van inwoners vragen we hetzelfde te doen.
Sport en cultuur
Het afgelopen jaar hebben we verschillende ontwikkelingen gezien op het gebied van sport,
het sportakkoord, de school in beweging, de aandacht voor sport via de Schans. Natuurlijk
was ook sporten lastig lange tijd, weer door Covid-19. We zien echter ook dat voor veel
inwoners Covid-19 ook een wake up call lijkt. En dat willen we graag benadrukken. Wij
denken dat de aandacht voor leefstijl en gezondheid gecombineerd kan worden met
bijvoorbeeld de gebiedscoöperatie. Er gebeurt in het Westerkwartier al heel veel op dit
gebied en daar zijn we blij mee. Activiteiten op het gebied van leefstijl worden gebundeld in
het lokaal preventieakkoord, het Westerkwartier is een JOGG- gemeente geworden, waarbij
we zijn aangesloten bij de landelijke JOGG aanpak Gezonde Jeugd, Gezond Toekomst. We
staan dus zeker achter alle acties die er zijn gericht op meer bewegen, zien graag dat dit
mogelijk is voor alle inwoners, ook voor volwassenen met een smalle beurs.
Binnen het Westerkwartier zien we een rijke culturele ontwikkeling. Deze ontwikkeling is zo
breed dat het ondoenlijk is ieder recht te doen als we ons richten tot bepaalde groepen. We
zien natuurlijk de gevolgen van Covid-19, de sluitingen die zijn geweest en gelukkig ontstaat
er weer ruimte en beweging. Onlangs bezochten leden van de fractie een tentoonstelling in
de gemeente, we werden ons bewust van wat dat vraagt aan organisatie, maar ook wat dat
kost. In een samenwerking tussen verschillende kunstenaars was een expositie
samengesteld, waarbij juist Covid-19 als vliegwiel heeft gewerkt, hoe mooi is dat? De
zoektocht naar geschikte ruimten om te exposeren, alleen of als groep is geen sinecure werd
me verteld. Wat zou het mooi zijn als de gemeente hierin een rol kan spelen, bijvoorbeeld
om te verbinden als het gaat om leegstaande panden en de mogelijkheden die er dan zijn,
zowel voor kunstenaars als voor pandeigenaren of lege plekken in een centrum.
Als afsluiting, er gaat natuurkijk een heleboel goed, kijkend naar de korte tijd die deze
gemeente bestaat. Ondanks de crisis wordt er nog steeds geïnvesteerd in bijvoorbeeld sport,
cultuur en recreatie. Opdat iedereen zoveel mogelijk kan en mag meedoen. We zijn echt een
sociale gemeente, op veel vlakken we hebben bijvoorbeeld de 130% regeling voor gezinnen
die in de minima regelingen vallen, de eigen ombudsvrouw die het Westerkwartier heeft en
het armoedepact. We zijn wellicht wat eigenwijs, maken soms keuzes die andere gemeentes
niet maken maar als een van de sterkste economische regio’s in Groningen, na de stad mag
dat ook best eens zijn. Dat heeft drie jaar kruisbestuiving vanuit de oude gemeenten ons
inmiddels wel opgeleverd.
Tolbert, 6 juli 2021
Namens de fractie van de PVDA Westerkwartier,
Sandra de Wit, fractievoorzitter
